Van champagne aan de haven naar verdenkingen van witwassen: Monaco heeft er weer een titel bij. De Europese Unie heeft het ministaatje, bekend om zijn glamoureuze jachthavens en belastingvriendelijke sfeer, toegevoegd aan een weinig benijdenswaardige lijst. Die van landen met een hoog risico op witwassen en financiering van terrorisme.
Even voor de duidelijkheid: Monaco staat nu in dezelfde categorie als Syrië, Myanmar en Burkina Faso. Dat is, zacht gezegd, opmerkelijk.
Zwart Geld, Blauwe Zee
Achter gesloten deuren
De beslissing van de EU – maandag officieel gepubliceerd na bijna een week vertraging – voelt allesbehalve neutraal. De timing roept vragen op, de inhoud is exact wat eerder al uitlekte, en de context? Politiek beladen.
Volgens Brussel heeft Monaco “structurele tekortkomingen” in de strijd tegen financieel misbruik. Oftewel: het is er veel te makkelijk om dubieus geld weg te sluizen. Toch zegt het vorstendom zélf dat het hard werkt aan verbeteringen. En inderdaad, de opname op de zwarte lijst betekent niet dat Monaco als verloren zaak wordt beschouwd. Integendeel: het land heeft volgens de Financial Action Task Force (FATF) toegezegd zich te hervormen.
Maar de echte vraag is: had het ooit zo ver mogen komen?
Geldsporen en oligarchen
Volgens mensenrechtenorganisaties als de Global Magnitsky Justice Campaign liggen er miljoenen aan verdachte fondsen in Monaco, veelal gelinkt aan Russische oligarchen en dubieuze netwerken die ooit aan het licht zijn gebracht door Sergej Magnitsky – de inmiddels overleden klokkenluider die corruptie binnen het Russische systeem blootlegde.
Wat Monaco daartegen doet? Tot nu toe opvallend weinig. Geen diepgravend onderzoek, geen boetedoening. Slechts vage beloften. Het voelt een beetje alsof het land zich groot houdt, terwijl de fundamenten al wankelen.
Schrappen, toevoegen, schikken
Naast Monaco kwamen ook landen als Algerije, Laos en Venezuela op de lijst te staan. Geen grote verrassing, die namen. Maar het echte gekrakeel gaat over wie er níét meer op staan. Gibraltar en de Verenigde Arabische Emiraten werden geschrapt. En dat leidt tot stevig gemor.
In Brussel wrijven politici zich al weken in de ogen: hoe kan het dat twee financiële hubs plots “veilig” zijn verklaard? Vorig jaar nog verzette het Europees Parlement zich tegen exact zo’n besluit. Maar na wat diplomatiek duw- en trekwerk, en volgens ingewijden een reeks informele bilateraaltjes met Eurocommissaris Maria Luís Albuquerque, is het tóch gebeurd.
Het voelt wrang. Zeker voor Spanje, waar centrumrechtse partijen nu openlijk tekeergaan tegen de beslissing over Gibraltar. En het is wachten op een officiële confrontatie in het Parlement, waar Albuquerque tekst en uitleg zal moeten geven. Succes ermee.
Rusland: olifant in de kamer
En dan is er nog het onbesproken onderwerp: Rusland. Terwijl Monaco en andere kleintjes op de lijst belanden, wordt Moskou – ondanks evidente witwasroutes – ontzien. De FATF probeerde het vorig jaar, maar strandde op het veto van de BRICS-landen. En dus blijft Rusland, dat inmiddels nauwelijks nog banken over heeft die níét onder sanctie staan, gewoon buiten schot.
Luděk Niedermayer, lid van de Tsjechische Europese Volkspartij, riep de Commissie vorige week op om deze stap alsnog ‘serieus te overwegen’
Goede vraag.
En Nederland?
Je zou bijna vergeten dat Nederland óók niet brandschoon is. In 2022 kwam uit een FATF-evaluatie naar voren dat we het prima doen qua wetgeving, maar dat de praktijk – nou ja – te wensen overlaat. In het vastgoed en bij trustkantoren bijvoorbeeld, ontbreekt het aan controle. En dan zijn er nog die ingewikkelde financiële constructies, die soms eerder mist opwerpen dan helderheid bieden. Ook de opsporing van witwaspraktijken laat steken vallen.
Niet schokkend, wel pijnlijk. Nederland, gidsland en poort naar Europa, blijkt zelf ook vatbaar voor financiële mist.
Monaco: van casinostad naar schaduwzone?
Voor Monaco is dit alles geen detail. Het land leeft van zijn reputatie. Van glitter, van stabiliteit, van het idee dat je er – als rijke particulier – ongezien je zaken kunt regelen. En nu? Nu hangt er een zwart etiket aan de poort van Monte Carlo.
Of dat blijvend is, valt te bezien. Monaco heeft beloofd zich te beteren. Maar ondertussen, ergens tussen de champagneglazen en het geluid van ronkende jachten, zal men zich in het paleis van prins Albert toch achter de oren krabben: is het sprookje aan het rafelen?
