Op woensdag 29 oktober 2025 vinden de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen plaats — de derde in amper vijf jaar. In deze periode met politieke turbulentie zijn de keuzes die kiezers maken nog zelden zo cruciaal geweest. Hoe is de sfeer? Wat zijn de verwachtingen, en is er een kans op een kabinet Schoof II?
Alles op een rijtje
Wanneer en waarom verkiezingen?
Op 6 juni 2025 maakte Binnenlandse Zaken-minister Judith Uitermark bekend dat de verkiezingen officieel worden gehouden op 29 oktober. Dit besluit volgde op het advies van de Kiesraad en met goedkeuring van de ministerraad.
Deze vervroegde verkiezingen zijn noodzakelijk geworden nadat premier Dick Schoof in juni 2025 het ontslag van zijn kabinet – bestaande uit PVV, VVD, NSC en BBB – aanbood, nadat de PVV zich terugtrok uit onenigheid over het asielbeleid.
Hoe staat het kabinet er nu voor?
Het kabinet-Schoof functioneert sinds juni als demissionair minderheidskabinet van VVD en BBB, met slechts 32 van de 150 Kamerzetels. In augustus verliet ook NSC formeel de coalitie.
Deze instabiele constructie dwong Kamerdebatten (zoals over de politieke koers) en zet serieuze vraagtekens bij de slagkracht van het kabinet in aanloop naar de verkiezingen.
Wat zeggen de peilingen?
De peilingen tonen bewegingen in de houdingen van Nederlandse kiezers. Hoewel concrete cijfers uiteenlopen, blijven partijen als PVV, VVD en GroenLinks–PvdA prominente spelers in de prognoses. De PVV lijkt steun te verliezen door de coalitietwist, terwijl VVD en GroenLinks–PvdA terrein winnen.
Veel partijen lijken PVV te mijden voor toekomstige coalities: de VVD noemt Wilders “onbetrouwbaar”. Dit maakt een terugkeer van een soortgelijk Schoof‑I-model onzeker.
Politieke spanning en kans op verandering
De val van kabinet-Schoof kreeg alom aandacht, niet alleen binnen Den Haag maar ook internationaal. Analisten beschouwen het als een symptoom van dieperliggende institutionele spanningen en politieke fragmentatie.
Geert Wilders’ vertrek als PVV-leider uit de coalitie werd door Schoof zelf als “onverantwoordelijk en onnodig” bestempeld.
Verwachtingen voor 29 oktober
Met de verkiezingen in zicht is de politieke verwachting dat:
- VVD en GroenLinks–PvdA een dominante positie kunnen innemen.
- PVV’s rol als potentiële coalitiepartner tanende is gezien verwerpelijke retoriek en eerdere instabiliteit.
- Nieuwe coalitievorming waarschijnlijk langer duurt, mogelijk met noodscenario’s zoals een nationaal kabinet of langdurige formatie.
Lees ook:
Zal er een kabinet Schoof II komen?
Op dit moment lijkt de kans op kabinet‑Schoof II – een nieuwe regering onder leiding van Dick Schoof – minimaal. Het demissionaire kabinet heeft geen meerderheid en kiezers en partijen tonen weinig vertrouwen in PVV-scenarios. Een voortzetting van dit kabinet lijkt onwaarschijnlijk zodra de verkiezingsuitslag binnen is en meer duidelijkheid naar voren komt.
Kortom: De verkiezingen van 29 oktober zijn politiek gezien allesbehalve routine. Nederland staat voor een cruciaal moment waarin de koers mogelijk drastisch verandert. Een volgende kabinet-Schoof lijkt echter niet waarschijnlijk — tenzij de politieke verhoudingen drastisch verschuiven.
