Groen gas
Groen gas is de duurzame versie van aardgas en wordt gemaakt van natuurlijke reststromen zoals groente-, fruit- en tuinafval, slib, landbouwafval en mest. Het grote verschil met fossiel aardgas? Groen gas is circulair en raakt nooit op. Bovendien kan het gewoon het bestaande gasnet in, zonder dat je er iets van merkt.
In de energietransitie is groen gas belangrijk. Het is een CO2-neutraal alternatief voor situaties waarin overstappen op groene stroom lastig of te duur is. Denk aan het verwarmen van oude gebouwen, industriële processen met hoge temperaturen, zwaar transport en het opvangen van energietekorten als het windstil en bewolkt is.
In Nederland gebruiken we nog steeds flink wat gas, maar echt duurzaam is dat niet. Slechts 1 procent van het gas dat we verbruiken is groen gas. Dat klinkt niet bepaald indrukwekkend, zeker als je bedenkt dat we hard bezig zijn met verduurzamen. Hoe komt het dat de productie van groen gas zo achterblijft? Wat houdt de groei tegen?
Gasverbruik daalt, maar we zijn er nog niet
We gebruiken steeds minder aardgas. Warmtepompen worden populairder, inductiekookplaten vervangen massaal de gasfornuizen, en ook de industrie schakelt – waar mogelijk – over op stroom uit hernieuwbare bronnen. Toch kunnen we nog niet helemaal zonder gas. Er gaat jaarlijks nog zo’n 30 miljard kubieke meter aardgas door onze leidingen, vooral voor cv-ketels en industriële warmtebronnen.
Daar komt groen gas in beeld: een duurzame, CO2-neutrale variant van aardgas die we in Nederland zelf kunnen maken en die zonder problemen door de bestaande gasleidingen past. Groen gas lijkt qua samenstelling bijna exact op aardgas. Het wordt gemaakt door organische reststoffen te vergisten, zoals mest en rioolslib. Bacteriën breken die afvalstoffen af, waarbij biogas vrijkomt. Dit wordt gezuiverd en omgezet in biomethaan, oftewel groen gas.
Te weinig productiecapaciteit
In Nederland staan al zo’n tachtig vergisters die biomethaan maken, van kleine tanks bij boeren tot grote installaties op industrieterreinen. Toch produceren we op dit moment slechts 300 miljoen m³ groen gas per jaar – een druppel op de gloeiende plaat vergeleken met de 30 miljard m³ aardgas die we jaarlijks gebruiken.
Volgens TNO zou Nederland maximaal 70 petajoule aan groen gas kunnen produceren, terwijl ons totale gasverbruik in 2022 rond de 1.500 petajoule lag. Zelfs als we alles uit de kast halen, kan groen gas aardgas dus nooit volledig vervangen.
Groen gas is (nog) te duur
Groen gas maken is helaas niet goedkoop. Het opwaarderen van biogas tot aardgaskwaliteit kost flink wat geld. De prijs per MWh ligt tussen de €30 en €50, terwijl aardgas in normale tijden een stuk goedkoper is.
Om het aantrekkelijker te maken, heeft de overheid de SDE++ regeling in het leven geroepen. Dat is een subsidiepot die helpt om het verschil in kosten te overbruggen. Maar het blijft de vraag of dat genoeg is om de productie écht op te schalen.
Een ander probleem: onzekerheid over de toekomst. Er is een bijmengverplichting afgesproken in het Klimaatakkoord, maar door politieke en bureaucratische vertragingen weten investeerders niet precies wanneer die ingaat. Banken zijn daardoor huiverig om nieuwe vergistingsinstallaties te financieren.
De bijmengverplichting: een stroperig proces
Om de productie van groen gas te stimuleren, heeft de overheid een bijmengverplichting bedacht. In 2030 moet 2 miljard m³ groen gas worden geproduceerd, waarvan 1,1 miljard m³ verplicht bijgemengd wordt in het gasnet.
Het idee was om deze verplichting in 2025 in te laten gaan, maar door politieke vertragingen en bemoeienis vanuit de Europese Commissie wordt dat waarschijnlijk pas 2026 of zelfs 2027. De EU heeft namelijk bezwaren: Nederland wil dat het bijgemengde groen gas uit eigen land komt, maar dat zou in strijd zijn met het vrije handelsverkeer binnen de EU. Er wordt nu gewerkt aan een compromis.
Er zijn meer vergisters nodig
De ambitie om in 2030 2 miljard m³ groen gas te produceren is niet mals. Momenteel wordt slechts 5 procent van alle mest in Nederland vergist. Er zijn simpelweg niet genoeg vergistingsinstallaties om de productie flink op te schroeven.
Een ander probleem: de lange vergunningsprocedures. Een grote vergistingsinstallatie bouwen kan tot wel zeven jaar duren. Dat werkt natuurlijk niet mee als we snel willen opschalen.
Optimistisch vooruitzicht
Toch zijn er ook redenen voor optimisme. De markt voor groen gas verbetert, mede door de stijgende gasprijzen en stimuleringsmaatregelen van de overheid. Omdat nieuwe groengasprojecten een doorlooptijd hebben van drie tot acht jaar, zien we deze effecten nog niet direct terug in de productiecijfers. Maar de interesse groeit: netbeheerders krijgen steeds meer informatieaanvragen en bedrijven tonen meer bereidheid om in groen gas te investeren.
Om deze groei verder te ondersteunen, werkt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan verschillende stimuleringsmaatregelen, zoals de bijmengverplichting en subsidies voor vergassingstechnieken. Het Platform Groen Gas speelt hierbij een ondersteunende rol. Een snelle invoering van deze maatregelen is cruciaal om het gezamenlijke doel van 2 miljard m³ groen gas in 2030 haalbaar te maken.
Dankzij de stijgende interesse, de groei van kleine producenten en de bereidheid om te investeren en te innoveren, ligt de weg naar meer groen gas open. Samen met bedrijven en beleidsmakers wordt er hard gewerkt om de productie op te schalen en Nederland een stap dichter bij een duurzamere energievoorziening te brengen.
