Het vertrouwen van Nederlandse consumenten blijft laag, maar er zit een héél voorzichtig lichtpuntje in de cijfers van juli. Volgens de nieuwste cijfers van het CBS staat het consumentenvertrouwen op -32. Geen reden tot champagne en taart, maar wel een kleine verbetering ten opzichte van juni, toen de index nog op -36 stond.
Consumentenvertrouwen krabbelt iets op
Wat zegt een verschil van vier punten eigenlijk?
Laten we eerlijk zijn: -32 is nog steeds behoorlijk negatief. Maar in de wereld van consumentensentiment is elke stap omhoog een teken dat mensen zich íéts minder somber voelen over hun financiële situatie en de economie. Je kunt het vergelijken met een regenachtige dag waarop ineens de zon even doorbreekt – het is nog steeds nat, maar je merkt dat de lucht iets minder zwaar aanvoelt.
Het CBS baseert deze index op vijf vragen over de economie en persoonlijke financiën. Simpel gezegd: als iedereen superpositief zou zijn, zou het cijfer op +100 staan. Is iedereen bloedserieus negatief? Dan dondert het naar -100. De gemiddelde score over de afgelopen 20 jaar ligt rond de -10. Dus ja, -32 is nog altijd ver verwijderd van een gezonde balans, maar alles is relatief. In september en oktober 2022 zat het vertrouwen zelfs op het dieptepunt ooit: -59.
Een voorzichtig herstel in het oordeel over de economie
Wat is er dan veranderd? Nou, vooral hoe mensen kijken naar het economisch klimaat. Die deelindicator steeg van -58 naar -52. Nog steeds pessimistisch, maar wel iets minder gitzwart dan voorheen.
Mensen lijken iets meer hoop te hebben voor de komende twaalf maanden, én ze beoordelen de afgelopen twaalf maanden ook iets minder dramatisch. Misschien speelt de daling van de inflatie mee. Of misschien is het gewoon de wens dat het allemaal eindelijk beter moet gaan. Verwachtingen zijn nu eenmaal grillig – beïnvloed door boodschappenprijzen, journaalberichten of zelfs wat je buurman aan de keukentafel mompelt.
Ook koopbereidheid klimt voorzichtig uit het dal
Een tweede lichtpuntje: consumenten zijn ook iets minder terughoudend als het gaat om aankopen doen. De koopbereidheid steeg van -21 naar -19. Klein verschil? Ja. Maar alles telt mee als het vertrouwen zo fragiel is als nu.
Mensen voelen zich volgens de cijfers net wat zekerder over hun eigen financiële situatie – zowel terugkijkend als vooruitkijkend. En de tijd voor het doen van grote aankopen, zoals meubels of elektronica, wordt als iets minder ongunstig gezien. Al blijft dat een gevoelig onderwerp. Want zelfs als je spaarrekening stabiel lijkt, kan één onvoorziene rekening of stijgende hypotheekrente het vertrouwen opnieuw aan het wankelen brengen.
Wat betekent dit in de praktijk?
Voor ondernemers, marketeers en retailers is het consumentenvertrouwen een soort economische thermometer. Als die oploopt, durven bedrijven sneller te investeren en lanceren ze eerder campagnes of productintroducties. Als het vertrouwen afneemt, dan is de sfeer in de vergaderruimte al snel “hand op de knip”.
Maar let op: vertrouwen en gedrag zijn niet altijd één op één aan elkaar gekoppeld. Iemand kan zich zorgen maken over de economie en tóch een nieuwe e-bike kopen omdat de oude echt op instorten staat. Of je ziet consumenten klagen over hun financiële situatie, maar ondertussen wél massaal op vakantie gaan naar Zuid-Spanje. De menselijke psyche is zelden rechtlijnig.
Waarom het cijfer belangrijker is dan het lijkt
We leven in een tijd waarin economische indicatoren bijna dagelijks veranderen. Maar het consumentenvertrouwen is één van de weinige cijfers die iets zegt over wat mensen voelen in plaats van alleen wat ze doen. En dat maakt het krachtig.
Zeker in tijden van onzekerheid – zoals bij stijgende woonlasten, geopolitieke spanningen of veranderende energiekosten – is het waardevol om te begrijpen hoe mensen de toekomst ervaren. Niet alleen voor beleidsmakers en economen, maar ook voor bedrijven die willen weten: “Zijn mensen klaar om weer te besteden?”
Wat zegt een index van -32 nu eigenlijk écht?
Het betekent dat er aanzienlijk meer negatieve dan positieve antwoorden zijn gegeven op vragen over de economie en persoonlijke financiën. De score is een gemiddelde van vijf indicatoren, en dus gevoelig voor schommelingen in sentiment. -32 klinkt slecht, en dat is het ook – maar het is wél een verbetering ten opzichte van eerdere maanden. In een notendop: het glas is nog halfleeg, maar druppelt langzaam voller.
Kleine stappen, groot belang
Het consumentenvertrouwen is nog niet terug op een niveau waar we massaal feesthoedjes moeten opzetten. Maar de stijging in juli laat wel zien dat de stemming onder Nederlanders minder somber wordt. Misschien is het wensdenken. Misschien een voorzichtige reactie op betere economische vooruitzichten. Of misschien is het gewoon de zomer die alles net wat draaglijker maakt.
Wat het ook is – elke beweging telt. Zeker als je vooruit wil kijken, plannen maakt of simpelweg wil begrijpen waar de consument nu staat.
