De uitslag kwam met de precisie van een munt die op z’n kant leek te blijven staan. Maar toen het stof was neergedaald, stond hij daar: Karol Nawrocki, 42 jaar, historicus, amateurbokser, nationalist, en vanaf nu de nieuwe president van Polen.
Met 50,89 procent van de stemmen klopte hij nipt zijn tegenstander Rafal Trzaskowski, de liberale burgemeester van Warschau en vertrouweling van premier Donald Tusk. Een verschil van net iets meer dan 400.000 stemmen – peanuts op een electoraat van bijna 30 miljoen. En precies genoeg om het politieke landschap in Polen op z’n kop te zetten.
Nawrocki pakt het presidentschap
Een land in de houdgreep
Want ja, premier Tusk blijft aan het roer. Maar zijn motor? Die is zojuist vervangen door een president met de sleutel van de brandstoftank. Met zijn vetorecht kan Nawrocki bijna alles wat Tusk wil tegenhouden. En laten we eerlijk zijn: dat is vermoedelijk precies wat hij van plan is.
Zijn overwinning wordt gevierd in conservatieve kringen in Europa alsof Polen het WK heeft gewonnen. De Hongaarse premier Viktor Orbán had het over een “fantastische overwinning:”, en de Roemeense ultranationalist George Simion tweette simpelweg: “Polen WON.” Subtiel? Nee. Symbolisch? Absoluut.
Trumpiaans in stijl en toon
Nawrocki werd gesteund door de rechts-nationalistische partij PiS en voerde campagne alsof het een bokswedstrijd was. Hij noemde de verkiezing een referendum over Tusk. Die uitspraak resoneerde, zeker onder Polen die zich ongemakkelijk voelen bij het liberale tempo waarmee Tusk Polen weer dichter naar Brussel wil trekken.
Zijn stijl? Hard, direct, soms ongemakkelijk. Een journalist die hem vroeg naar zijn opvattingen over Oekraïense vluchtelingen kreeg een ijskoud antwoord: “Poolse belangen eerst.” Niet verrassend, wel veelzeggend.
Economische kater
Op maandagochtend keek de beurs niet vrolijk. De WIG20, de belangrijkste aandelenindex van Polen, dook met ruim 2% omlaag. De zloty gleed wat weg tegenover de euro. Beleggers houden niet van onzekerheid, en dat is precies wat ze nu krijgen: een regering die vooruit wil, en een president die op de rem trapt.
Een vleugje modder
Dat Nawrocki ondanks een paar ophefjes alsnog won, zegt misschien ook iets over hoe moe Polen is van politieke zuiverheid. Vlak voor de verkiezingen kwam aan het licht dat hij ooit een appartement voor een zacht prijsje kocht van een oudere vrouw. En er was zijn opvallende bekentenis dat hij “wel eens betrokken was bij georganiseerde knokpartijen”. Niet bepaald standaard presidentsmateriaal, maar het deerde zijn achterban nauwelijks.
De EU kijkt mee – met opgetrokken wenkbrauwen
In Brussel maakt men zich zorgen. Niet omdat Nawrocki per se de EU uit wil trekken, maar omdat hij net als zijn voorganger Andrzej Duda vooral lijkt te geloven in nationale soevereiniteit. Tusk probeerde de afgelopen anderhalf jaar juist het imago van Polen in de EU te herstellen, na jaren van conflict over zaken als rechtsstaat, media, en LGBTQ-rechten.
Met Nawrocki als president zal dat, zacht uitgedrukt, lastiger worden. Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bleef diplomatiek: Ze vertrouwd erop dat ze de goede samenwerking met Polen kunnen voortzetten. Vrij vertaald: we zien het wel.
Opkomst? Historisch
Toch valt er ook iets positiefs te zeggen. De opkomst was 71,31% – de hoogste ooit in een tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Polen gaf massaal thuis. Letterlijk en figuurlijk.
En nu?
Tusk zei niets op de uitslagenavond. Geen speech. Geen reactie. Alleen zijn partijgenoot Trzaskowski sprak zich uit. “Het spijt me dat ik de meerderheid niet heb kunnen overtuigen van mijn visie voor Polen,” schreef hij op X. “Ik feliciteer Karol Nawrocki met zijn overwinning.”
En zo gaat Polen de komende jaren in met een premier en een president die elkaar nauwelijks kunnen luchten. Het belooft vuurwerk – en niet het feestelijke soort.
