Niet elk bedrijf kijkt dagelijks naar geopolitiek, maar als het knettert in het buitenland, voel je dat hier ook. Bijna 22 procent van de Nederlandse bedrijven heeft z’n bedrijfsstrategie inmiddels aangepast — of is dat serieus van plan — door onrust, verstoringen of veranderend beleid over de grens. Vooral bedrijven in de industrie en de sector vervoer en opslag zijn volop aan het schuiven met plannen. Dat blijkt uit een conjunctuurenquête van het CBS, gehouden in maart 2025 onder bedrijven met vijf medewerkers of meer.
Soms is het maar een kleine rimpeling: een nieuwe wet in Duitsland, een staking in een haven in Spanje. Soms is het groter: handelsoorlogen, sancties, of de plotselinge grillen van een verre president. Wat het ook is, het raakt onze economie sneller dan je denkt. En dus past een groeiende groep bedrijven de koers aan.
Strategisch schuiven bij buitenlandse buien
Nieuwe koers voor één op de vijf
Volgens het CBS gaf 13 procent van de bedrijven aan dat ze hun strategie al hebben bijgesteld. Nog eens 8 procent denkt er hard over na. De rest? Die kijkt voorlopig nog de kat uit de boom. Bijna de helft van de bedrijven zegt er helemaal niet mee bezig te zijn — en is dat ook niet van plan. Voor hen is ‘buitenland’ een ver-van-mijn-bed-show. Niet zo vreemd, want ruim 30 procent van de bedrijven werkt uitsluitend binnen de landsgrenzen.
Maar in sectoren als industrie en logistiek is het een ander verhaal. Daar zegt respectievelijk 33 en 30 procent van de bedrijven dat ze hun strategie aanpassen of willen aanpassen vanwege wat er buiten onze grenzen gebeurt. Kijk je specifieker, dan springen transportmiddelen (46 procent), elektrotechniek en machines (45 procent) en metaal (36 procent) eruit als de sectoren waar het meest wordt bijgestuurd.
Ook onder architecten, reclamebureaus, ingenieurs en zelfs mensen die oude apparaten repareren, is er opvallend veel beweging. Wellicht iets met materialen die ineens niet meer leverbaar zijn — of gewoon te duur.
Weg met die oude importlijn
Wie iets verandert, doet dat meestal aan de import- of exportkant. Dertig procent van de aanpassende bedrijven kiest simpelweg andere landen om zaken mee te doen. Dat klinkt rigoureus, maar soms is het gewoon een kwestie van: “Oké, China is onhandig geworden, dan maar Vietnam.” In de industrie ligt dat percentage nog een stuk hoger. Daar denkt bijna de helft inmiddels zo.
Een vijfde van de bedrijven vergroot z’n voorraden — een oude reflex, maar vaak effectief. Vooral in vervoer, dienstverlening en ICT hoor je dat terug. En ja, er zijn ook bedrijven die de boel fysiek verplaatsen. Tien procent zet delen van de productie elders neer. Acht procent doet aan ‘friendshoring’ — een charmante term voor het kiezen van politiek betrouwbare landen. Twee procent haalt alles juist terug naar Nederland. In de detailhandel wordt daar verrassend vaak mee geëxperimenteerd: één op de vijf kijkt naar friendshoring, zes procent is bezig met reshoring.
En de rest? Die doet wat anders
Opvallend: 54 procent van de bedrijven die iets veranderen, gaven antwoorden die buiten de voorgedefinieerde keuzes vielen. Dat zegt misschien iets over de grilligheid van ondernemen. Of over het feit dat je op een enquêteformulier niet altijd kwijt kunt wat je écht doet. Een combinatie van strategieën komt vaak voor, zeker in de industrie en detailhandel.
Meer kosten, maar niet voor iedereen
Veranderen kost geld — dat blijkt ook hier. Van de bedrijven die hun strategie aanpassen verwacht 36 procent dat de kosten gaan stijgen. Slechts 24 procent denkt goedkoper uit te zijn. De grootste groep (40 procent) voorziet geen verandering. In de detailhandel verwacht zelfs 58 procent een stijging. Ook in de autohandel denken bedrijven dat het allemaal duurder gaat worden.
Opvallend is dat in sectoren zoals zakelijke dienstverlening en informatie & communicatie bedrijven juist vaker lagere kosten verwachten. Misschien omdat ze sneller kunnen schakelen, of gewoon minder afhankelijk zijn van fysieke goederen.
Gaan de prijzen omhoog?
Een derde van de bedrijven die hun strategie aanpassen, verwacht hun prijzen te verhogen. Vooral in de horeca en de detailhandel is dat het geval: 56 procent denkt dat de klant straks meer betaalt. Tegelijkertijd zijn dit ook de sectoren waar relatief weinig bedrijven hun strategie aanpassen. In bijvoorbeeld autohandel en zakelijke dienstverlening blijven de prijzen vermoedelijk stabieler — daar verwacht men het minst prijsstijgingen. Al met al zegt bijna twee derde van de bedrijven dat hun prijzen gewoon gelijk blijven.
Misschien zijn we als land nog niet in paniek, maar het borrelt onder de oppervlakte. En als er iets is wat deze cijfers laten zien, dan is het dat Nederlandse bedrijven niet stil blijven zitten. Ze passen aan, schuiven, proberen. Met succes? Dat moet nog blijken. Maar stilstaan is geen optie meer — niet als de wereld steeds meer lijkt op een bord spaghetti vol knopen.
