Werken in de zorg of horeca? Dan is de kans helaas groter dat je te maken krijgt met ongewenst gedrag op de werkvloer. Klanten, collega’s of leidinggevenden die zich misdragen, het hoort er helaas vaak bij. Van vervelende opmerkingen tot regelrechte intimidatie en pesterijen—het komt allemaal voor. Uit onderzoek van het CBS en TNO blijkt dat werknemers in deze sectoren het vaakst te maken krijgen met ongewenst gedrag. En ja, vooral vrouwen hebben hier last van.
Hoe groot is het probleem?
Volgens de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden heeft 17 procent van alle werknemers (van 15 tot 75 jaar) in het 2023 te maken gehad met ongewenst gedrag op het werk. Dat is dus bijna 1 op de 5 mensen!
In de zorg is het nog erger: 30 procent van de werknemers krijgt ermee te maken. En in de horeca is dat 20 procent. Ter vergelijking: in sectoren als de bouw en landbouw komt dit veel minder voor.
Waarom juist in de zorg en horeca? Simpel: daar heb je de hele dag te maken met mensen. Patiënten, klanten, collega’s, bezoekers – en niet iedereen weet zich te gedragen.
Vrouwen zijn vaker de klos
Vooral vrouwen krijgen meer ongewenste aandacht. Meer dan 1 op de 5 vrouwelijke werknemers ervaart ongewenst gedrag op de werkvloer. Bij mannen is dat 13 procent.
In de zorgsector, waar vooral vrouwen werken, is dat misschien niet verrassend. Maar in de horeca is het nóg een tikkie erger. Daar krijgen vrouwen vaak te maken met ongewenste seksuele aandacht. Denk aan dronken klanten die zich niet kunnen gedragen, of collega’s die nét iets te ver gaan met hun opmerkingen.
Vakbond: ‘Schandalig!’
Vakbond CNV is woest over deze cijfers en noemt het "schandalig" dat zoveel mensen zich onveilig voelen op hun werk. "Voor meer dan een miljoen Nederlanders is de werkplek een dagelijkse beproeving," zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. Volgens hem moeten werkgevers harder ingrijpen en serieus werk maken van een veilige werkomgeving.
“Het psychisch verzuim is hoger dan ooit. Werkgevers moeten deze plaag feller bestrijden. Geen enkele werkplek in Nederland mag meer onveilig zijn,” zegt Fortuin.
Ziek door werkstress: en dat kost geld
Dat een onveilige werksfeer niet alleen vervelend is, maar ook bakken met geld kost, blijkt wel uit de cijfers. In 2022 lagen de verzuimkosten door psychische belasting op een recordhoogte van 4,4 miljard euro. Dat is een stijging van 33 procent ten opzichte van 2021.
Een zieke werknemer kost gemiddeld 14.000 euro per jaar. Maar als iemand langdurig ziek thuiszit door intimidatie, pesten of grensoverschrijdend gedrag, loopt dat bedrag nóg verder op. Volgens OVAL (een organisatie die zich bezighoudt met gezond werken) kan dat oplopen tot 18.500 euro per werknemer.
Hoe ontstaat een onveilige werksfeer?
Een ongezonde werkcultuur komt niet uit het niets. Vaak spelen de volgende dingen mee:
- Het wordt ‘normaal’ gevonden: In sommige sectoren, vooral de horeca, worden ongepaste opmerkingen vaak weggelachen. “Ach, het hoort erbij,” wordt dan gezegd. Maar nee, dat hoort er niet bij.
- Werkdruk is torenhoog: In de zorg werken mensen onder enorme druk. Lange diensten, veel stress, en dan nog patiënten of familieleden die zich misdragen. Dat maakt de situatie niet bepaald beter.
- Werkgevers grijpen niet in: Als je ongewenst gedrag meldt, maar er gebeurt niks, dan blijft het probleem gewoon bestaan. En dat zorgt ervoor dat mensen zich steeds minder veilig voelen.
Wat kunnen werkgevers doen?
Werkgevers moeten echt aan de bak om dit probleem aan te pakken. Een paar simpele, maar belangrijke stappen:
- Duidelijke regels: Wat mag wel en wat mag absoluut niet? Leg het vast en maak het bespreekbaar.
- Trainingen voor personeel: Leer werknemers én leidinggevenden hoe ze ongewenst gedrag kunnen herkennen en ermee om kunnen gaan.
- Meldpunten instellen: Zorg ervoor dat werknemers ergens veilig hun verhaal kwijt kunnen, zonder bang te zijn voor gevolgen.
- Snelle actie bij klachten: Wordt er iets gemeld? Handel er dan direct naar. Geen slappe reacties, maar écht ingrijpen.
Respect op de werkvloer loont
Volgens OVAL-directeur Karin Hoogteijling is investeren in een veilige werkomgeving niet alleen een kwestie van fatsoen, maar ook economisch slim. “Werkstress, ziekteverzuim en lage productiviteit kosten bedrijven een hoop geld. Als werkgevers daar nu in investeren, betaalt dat zich later dubbel en dwars terug.”
Bovendien, in deze tijd van arbeidsmarktkrapte is het als werkgever slim om een veilige werkomgeving te bieden. Een bedrijf dat bekendstaat als een prettige werkplek, trekt makkelijker personeel aan en houdt goede werknemers langer vast.
Het moet anders
Dat er in de zorg en horeca veel ongewenst gedrag voorkomt, is geen verrassing. Maar dat betekent niet dat we het moeten accepteren. Werkgevers moeten hun verantwoordelijkheid nemen, werknemers moeten zich veilig kunnen voelen, en er moet een cultuurverandering komen.
Een prettige werksfeer begint met respect voor elkaar. Als dat ontbreekt, zijn de gevolgen groot: stress, ziekte, hoge kosten en een slechte reputatie voor bedrijven. Hoog tijd om hier serieus werk van te maken.
