Nederland denkt erover na om regio’s verschillende prijzen te geven. Handig om het stroomnet te ontlasten en kosten te besparen, maar is het eerlijk? Zeven veelgestelde vragen over ‘biedzones’.
1. Wat zijn biedzones en waarom zou Nederland ze invoeren?
Een biedzone is een gebied met één prijs. Vaak volgen die landsgrenzen, zoals in Nederland en Duitsland, maar sommige landen, zoals Denemarken en Zweden, hebben meerdere zones.
Het probleem? Netcongestie – oftewel files op het net. Door de energietransitie stijgt het verbruik en de productie van stroom sneller dan het net aankan.
Volgens Boston Consulting Group kost dit Nederland nu 10 tot 40 miljard euro per jaar. Met biedzones kan het aanbod en de vraag beter verdeeld worden, zodat bedrijven zich bijvoorbeeld vestigen in gebieden waar stroom goedkoper is.
2. Is het de moeite waard?
Volgens Europees netbeheerder Entso-e zouden de prijsverschillen in Nederland klein zijn: gemiddeld 10 cent per megawattuur. Ter vergelijking: de stroomprijs ligt volgend jaar tussen de 75 en 100 euro per megawattuur.
Toch kan dit plan flink wat opleveren. TNO denkt dat Nederland met twee biedzones jaarlijks 250 tot 300 miljoen euro bespaart. Dit komt doordat het net slimmer wordt gebruikt en dure noodmaatregelen minder vaak nodig zijn.
3. Is het eerlijk als sommige regio’s meer betalen?
Dit is een heet hangijzer. Moet je stroomrekening afhangen van waar je woont? Niet iedereen kan zomaar verhuizen als de prijzen stijgen.
Volgens Adriaan van der Welle van TNO profiteert iedereen van een efficiënter net, ook al betalen sommige regio’s iets meer. De besparing kan eerlijker verdeeld worden, bijvoorbeeld door mensen in duurdere gebieden te compenseren.
Bovendien hebben regio’s met duurdere stroom vaak lagere huur- en grondprijzen, wat voor bedrijven weer voordelig is.
4. Hoe helpt dit duurzame energie en industrie?
Een groot voordeel is dat goedkopere stroomprijzen in kustgebieden groene industrie aantrekken. Denk aan elektrolysers, die waterstof maken – een proces dat veel stroom kost. Als de stroom langs de kust goedkoper is door veel windenergie, wordt het aantrekkelijker om daar te investeren.
Dit past goed bij industriële gebieden zoals de Rotterdamse haven en Tata Steel, die groene waterstof nodig hebben voor verduurzaming.
5. Hoeveel bespaart dit op ‘redispatch’-kosten?
Redispatch – waarbij netbeheerders het stroomnet kunstmatig stabiel houden – kost Nederland een hoop geld. Tennet moet bijvoorbeeld centrales aan- en uitschakelen om het evenwicht te bewaren. In 2022 kostte dat maar liefst 328 miljoen euro.
Met biedzones zouden die kosten dalen. Omdat de prijzen per regio verschillen, wordt de stroomverdeling vanzelf beter, waardoor minder ingrijpen nodig is.
6. Wat als Duitsland dit ook doet?
In Duitsland zouden de prijsverschillen veel groter zijn dan in Nederland, mogelijk een paar euro per megawattuur. Dit komt doordat er in het noorden veel windenergie is, terwijl het zuiden juist veel stroom verbruikt.
Maar de kans dat Duitsland meedoet is klein. Zuid-Duitse bedrijven zijn fel tegen, omdat hun kosten dan flink zouden stijgen. Politieke steun is daarom onzeker.
Ook Frankrijk ziet een opdeling van hun elektriciteitsmarkt niet zitten. Ze willen vasthouden aan één nationale stroomprijs.
7. Wanneer wordt hierover beslist?
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wacht op het definitieve rapport van de Europese netbeheerders, dat in het voorjaar wordt verwacht. Pas daarna wordt besloten of Nederland daadwerkelijk overgaat op verschillende stroomprijzen per regio.
