Stel je even voor: je staat midden in de Saoedische woestijn, het zand gloeit nog na van de zon, en om je heen doemt een futuristisch skidorp op. Sneeuw, glinsterende hotels, een diepblauw kunstmeer dat nooit had mogen bestaan – en dat allemaal in een land dat bekendstaat om olie, hitte en zandstormen. Het klinkt als sciencefiction, toch? Maar voor kroonprins Mohammed bin Salman – kortweg MBS – is dit geen fantasie. Het is zijn droom, zijn prestigeproject, en misschien wel zijn gevaarlijkste gok.
In 2022 trok hij het doek van Trojena, het wintersporthart van het megaproject Neom. Kostenplaatje: zo’n 1,5 biljoen dollar. Ambitie: torenhoog. Doel: de Aziatische Winterspelen in 2029 organiseren, en de wereld laten zien dat Saoedi-Arabië meer kan zijn dan olie en kamelen. Maar zoals dat vaak gaat met megalomane dromen, ligt de werkelijkheid een stuk rommeliger en vooral veel ingewikkelder dan de brochures doen geloven.
Trojena skiresort Saoedi-Arabië
Het meer dat er niet hoort te zijn
Het pronkstuk van Trojena is een kunstmatig meer van 2,8 kilometer, ingebouwd tussen drie dammen. De grootste moet 145 meter hoog worden en bijna een halve kilometer lang. Een watermassa die er niet hoort te zijn, in een landschap waar regenval nauwelijks meetbaar is.
De Italiaanse bouwer Webuild kreeg een contract van 4,7 miljard dollar om het meer te realiseren. Rond dat meer moeten hotels verrijzen, wandelpromenades, skipistes en een kunstsneeuwinstallatie. Kortom: het decorstuk dat de hele show moet dragen.
Maar er is een fundamenteel probleem: er is geen natuurlijke bron die dit meer kan vullen. Geen rivier, geen gletsjer. Alles moet uit de Rode Zee komen. Via een pijpleiding die een meter breed is, over 200 kilometer lengte en 2.400 meter omhoog de bergen in. Het energieverbruik om dit water op te pompen, grenst aan het onvoorstelbare.
Toch, stel dat het lukt. Dan wordt het meer meer dan een decorstuk: het wordt een symbool. Een bewijs dat Saoedi-Arabië bereid is om de natuur te tarten en, letterlijk, bergen te verzetten.
“Een grote overwinning”
In oktober 2022 stemde de Olympische Raad van Azië unaniem dat Saoedi-Arabië de 10e Aziatische Winterspelen mocht organiseren. Een historische primeur. Sportminister prins Abdulaziz bin Turki Al-Faisal sprak van “een grote overwinning voor de Saoedische natie en het volk van de Golf.”
Het plan: 47 evenementen, twee wedstrijdclusters, een atletendorp. Het plaatje was compleet. Het zou Saoedi-Arabië op de kaart zetten als een nieuwe, exotische wintersportbestemming.
De praktijk oogt een stuk minder rooskleurig. Satellietbeelden tonen tunnels, wat voorbereidingen op hellingen, maar van een fonkelend meer of pistes is nog niets te zien. De klok tikt, en Indian Express benadrukte al: zulke projecten moeten jaren van tevoren klaar zijn, niet maanden voor de opening.
De Vault – van droom naar nachtmerrie
Toch ligt de grootste uitdaging niet bij dat meer. De échte flessenhals heet de Vault. Een bouwwerk dat bijna mythische proporties heeft.
De Vault moet de “toegangspoort” van Trojena worden: een verticaal dorp, uitgehouwen in een berg. Het moet gastvrijheid, wonen, retail en digitale ervaringen samenbrengen. Neom zelf noemt het het “intellect van de berg.”
In werkelijkheid is het een rampzalige vertraging. Volgens de Financial Times moeten miljoenen kubieke meters rots worden verwijderd – goed voor 3.600 Olympische zwembaden vol puin. Daarna moeten ingenieurs 3.000 kabels boren om de wanden te stabiliseren. Maar er wordt maar één kabel per dag geplaatst. Eén! Reken zelf maar uit: op dit tempo is het pas over acht jaar af. Ver voorbij de deadline van 2029.
De Vault, ooit bedacht als kloppend hart van het resort, dreigt zo een monument te worden van overmoed en koppigheid.
Noodscenario’s en gezichtsverlies
En dus rijst de vraag: wat als Trojena niet op tijd klaar is? Volgens de Financial Times zijn er in Riyad al gesprekken geweest over noodscenario’s waarbij de Winterspelen naar Zuid-Korea of China zouden verhuizen. Officieel ontkennen beide landen benaderd te zijn, maar het feit dat dit besproken wordt, onderstreept de kwetsbaarheid van het project.
Zelfs The Sun berichtte over het scenario. Mocht de verhuizing werkelijkheid worden, dan betekent dat niet alleen een sportieve teleurstelling, maar ook een symbolische nederlaag voor Riyad. Want Vision 2030 draait niet alleen om bouwen, maar om prestige. En prestige is kwetsbaar.
De prijs van olie en prestige
Dan is er nog het geld. Neom is geen goedkoop speeltje. Het hele project loopt in de duizenden miljarden. Ondertussen balanceert de Saoedische begroting op een dun koord.
De olieprijs schommelt rond de $66 per vat, veel te laag. Volgens Wikipedia (dat Bloomberg citeert) heeft Saoedi-Arabië $94 per vat nodig om de begroting sluitend te krijgen, en zelfs $111 als alle Neom-investeringen worden meegerekend.
Elke vertraging kost miljarden extra. En dat terwijl ook andere onderdelen van Neom, zoals Sindalah Island en The Line, kampen met vertragingen en herontwerpen.
Water uit vrachtwagens
En dan is er nog de sneeuw, of beter gezegd: het gebrek eraan. Trojena moet volledig vertrouwen op kunstsneeuw, geproduceerd met ontzilt water uit de Golf van Akaba. Een traject van 200 kilometer, 2,6 kilometer omhoog, naar een meer dat 140 meter diep moet worden.
Volgens Indian Express had de ontziltingsinstallatie bij Sharma allang in aanbouw moeten zijn. In plaats daarvan rijden er vrachtwagens met water af en aan, puur om de bouw en het basisverbruik draaiende te houden. Het klinkt bijna absurd: een megaproject van miljarden dat afhankelijk is van vrachtwagens met water.
De visie en haar grenzen
Toch geeft MBS geen krimp. Aanhangers omschrijven hem als onverzettelijk, vastbesloten om de toekomst naar zijn hand te zetten. Alsof wilskracht bergen kan verplaatsen. Letterlijk.
Maar de Vault laat zien dat wilskracht zijn grenzen kent. Je kunt geen rotsen sneller weghalen dan machines aankunnen. Je kunt geen kabels sneller boren dan de berg toestaat. En je kunt geen sneeuw maken zonder water.
Het falen van Trojena zou de geloofwaardigheid van Vision 2030 een enorme klap geven. Want na de Winterspelen volgen de Azië Cup in 2027, de Wereldtentoonstelling in 2030 en het WK Voetbal in 2034. Elk evenement is een nieuw examen. En gezichtsverlies kan Saoedi-Arabië zich niet permitteren.
Tot slot
Voorlopig dendert de bouw door. Ingenieurs graven, vrachtwagens rijden, kabels worden langzaam maar zeker geplaatst. Of Trojena in 2029 een fonkelend wintersportparadijs in de woestijn wordt, of een kostbaar symbool van overmoed, zal afhangen van hoe ver MBS bereid is te gaan – en hoeveel tijd, geld en doorzettingsvermogen er nog resteert.
Want zelfs een kroonprins met miljardenbudgetten kan niet altijd winnen van iets simpels als een berg die weigert mee te werken.
